W lutym 1901 roku w księgarni Kazimierza Wojciechowskiego w Brodnicy (Strasburg) w ówczesnej prowincji Prusy Zachodnie w witrynie wystawiona została fotografia – kolotyp[1], który jak to określiła wówczas prasa gdańska „zdawała się wyrażać losy narodu polskiego i jego nadzieje”. Przedstawiony był na niej Chrystus przyjmujący klęczącą kobietę (Polonię), której lewa ręka była przywiązana do łańcucha. Na fotografii była też biała kotwicę symbolizującą nadzieję oraz księga z nazwiskami polskich bohaterów narodowych. Na zdjęciu widniał również rok powstania polskiego, a także data uchwalenia konstytucji (3 maja 1793). Rozdarta na trzy części flaga symbolizowała podział Polski przez zaborców.
Za wystawienie tej fotografii aresztowany został właściciel księgarni Kazimierz Wojciechowski z Brodnicy oraz autor światłodruku Stanisław Bendlewicz z Pleszewa (Plechen)[2]. Obaj postawieni zostali przed sądem.
Za wystawienie obrazu w witrynie sklepowej i próbę jego sprzedaży Izba Karna Sądu Okręgowego w Brodnicy skazała Wojciechowskiego na miesiąc, a Bendlewicza na 2 miesiące więzienia. W uzasadnieniu wyroku stwierdzono: „że obraz może podżegać Polaków do aktów przemocy wobec Niemców i niepokojów społecznych”.
Dalej czytamy: „Wobec napiętych stosunków między Niemcami i Polakami w prowincji, obraz obrażał Niemców, a Polakom dawał nadzieję na odbudowę cesarstwa polskiego z jednej strony, a z drugiej , podsycał łatwo pobudliwą polską świadomość narodową”.
Tak więc pod zaborami choćby za najdrobniejsze Symbole Polskości można było trafić do więzienia.
Dzisiaj Dzień Niepodległości cieszmy się z wolności.
[1]Kolotyp inaczej światłodruk jedna z metod druku fotografii stosowana często do reprodukcji dzieł malarskich. (wyjaśnienia pojęcia udzielił Maciej Kurpiewski).
[2]Stanisław Bendlewicz był znanym Polskim działaczem i przedsiębiorcą w Pleszewie. Prowadził zakład przy ul. Kaliskiej 2 zajmujący się produkcją dewocjonaliów.